Atikan Kolot

Atikan Kolot 

 Ku Endan Sukanda 

 

            Alhamdulillah kuring téh disarebut guru, da resmi dibisluitan, nampa és-ka ti nagara. Dibenum jadi guru, disarebut guru, malah basa keur ngajar di pilemburan Banten mah disarebutna ogé ustad, da di ditu mah geuning lain waé ka guru agama dalah ka guru umum ogé sarua nyarebutna téh ustad.

            Geus jadi guru, sok rajeun tumanya naha geus pantes kitu saluyu jeung sesebutan dina enggoning ngatik ngadidik murid di sakola katut barudak di imah? Bari nyoréang alam ka tukang, panineungan ka anu jadi aki-ninina barudak dina ngatik kuring sadudulur....  

            Mimiti pisan boga budak, nyikalan téa disebutna. Kawasna lantaran can boga pangalaman, di sagigireun reueus lantaran geus dipercaya ngurus turunan, kasiapan mental pikeun “ngasuh” jeung ngatik budak ogé can bener-bener masagi, utamana mun budak geus rungsing pikakeuheuleun. Teu kalis geus aya nu nyebut ”Abah” tapi kalakuan bubudakeun kénéh.

            Nyakitu deui Si Ambu, sakapeung-kapeungeun mah sok bijil kaambekna ka barudak. Tumerapna, di imah bapana ngabarérang, si Ambu bendu. Gara-gara barudak, jadi matak nyababkeun kolotna paséa....

            Tambah reuay anak, masalah gé nambahan. Sageuy ari nambahan parabaneun mah teu dipaké kamelang ieuh, da teu samata-mata Gusti Allah SWT ngagelarkeun mahluk anging dibarengan ku rijkina.

            Ieu yeuh nu matak pusing mah, geura. Mun nu jalu geus ngarablu, mulang sakola téh ngulayaban “ngitung lembur ngajajah milangan kori” Henteu puguh nu dijugjug, da tujuanana ogé ngan ulin, jeung ulin wungkul.

            Nu bikang, enya ogé resep di imah, aya-aya wé picacapékeun kolot téh. Kawas dina pupuh ”Balakbak” téa, luas-luis los ka pipir, mun ku ambuna teu hantem digambreng mah sasapu di buruan ogé mumul, ngan henteu wé cadu. Ari sakalina mandi, kawas éntog manila, matak nyéépkeun cai sa-bak jaba lilana nataku téh.

            Para pamaos, mun keur teu sadrah kitu sotéh. Tapi geuning mun urangna keur jembar haté mah sagalana gé matak éndah jeung pikayungyuneun. Pan heueuh, ngaranna ge budak; teu kitu-kitu acan mah lain gé pejuh atuh. Ngabébénjokeun haté....                                                                                                                        Malah mun haté keur caang narawangan mah sok ras ka mangsa budak, mangsa kungsi ngarudetkeun nu jadi kolot, saréngkak saparipolah ngan geunggeureuhkeuneun indung-bapa....

            Sawelas boga dulur téh, lalakina genepan awéwé limaan. Eta wé tangka riab, ngabring mun sakalina diiringkeun ku Ema jeung Abah teh. Waas mah mun waktuna dahar, nyiuk sangu pada metung, hayang paloba-loba. Tapi héran, tara kungsi paraséa. Rapih jeung sauyunan, dahar dina piring kaléng (ngahaja éta téh alpukahna Ema, kawasna waé ambéh teu matak peupeus) sok-sok teri rarong dionclo-onclo kana piring, ngaralimed sanajan deungeunna ngan saised bédana jeung karo uyah.

Mangsa kiwari, mangsana geus béda jaman, utamana béda deuih jalma nu ngajamanana. Boga budak opat, dua jodo keur meujeuhna carékeun kolot. Jeung nu leuwih nyoko, kanyataan karah wowotan jeung deukeut kana bakal sawan jajantung, mun sagalana hayang persis nerapkeun metodeu saperti atikan mangsana kuring narima ti kolot baheula. Robah jaman, robah nu ngajamanan; atuh metodeu ngatik ogé sawadina disaluyukeun da loba parobahan téa.

Barudak dipapagahan loba nambalang, digelendut murukusunu. Da éta téa geus teu luyu mun rék nerapkeun atikan kabaheulaan mah. Ka dahar-dahar, sakapeung mah masih kénéh kudu dikukuprak ku kolot, da kabareukina kana jajan.

Malah kungsi kajadian aya loték hiber kana jandéla. Dua jalu pada wegah silih élédan, silih bandingkeun: Aa mah seueur lotékna, Adé mah kirang goréng bawangna ogé. Loték dibagi deui ku Si Ambu, bari gudad-gadeud keuheul, da keur loba pagawéan.

Geus di ”mediator”-an ku Si Ambu, panyana téh rék répéh, ieu mah hantem silih herengan. Koréjat wéh Si Ambu, ”Na, barudak piraku ari kudu di-gram onaman? Halik kadieuh ku ngaing urang putuskeun!” Sewuk-sewuk, loték nu geus dibagi dua téh dihijikeun.  Panyana rék kumaha, ari hég téh piring loték jeung eusina  hiber ka palebah jandéla. Ngan hadéna wé piring melamin, jaba muragna meneran kana jukut di buruan....

Aya hikmahna, ti harita komara Si Ambu ka barudak jadi nambahan, sahanteuna aringeteun kana ”Tragedi Piring Loték Terbang” kawasna waé inggis kajadian deui.

Sok rajeun bawaning ku keuheul, sajaba ti molototan téh kuring ogé sok ngabarérang ka budak, malah mun geus tepi ka puncakna mah ditambahan ku sesebutan anu ku nini-akina barudak mah dipahing pisan. ”Dasar belegug, bangor, jsb”. Atawa, ngaluarkeun pananya ”arék jaradi nanahaon maranéh téh?”

            Dina hiji waktu mah kalakuan téh kaperego pisan ku nini-akina barudak, da keur araya nganjang ka imah. Antukna, kuring disidang ku duaan. ”Ieuh tong dibiasakeun goréng biwir, ucap-ucapan kolot mah do’a , nu matak ulah sagawayah. Da lain belegug jeung bangor budak mah, tapi can bageur; lain bodo deuih, tapi tacan pinter,’ saur  Ema ngagelendut mapagahan kuring, malah sakalian ka indungna barudak ogé da ngahaja dicalukan. Papatah anu asa ”teu sapira” tapi nerap jadi bahan lenyepaneun.

            Ngalenyepan papatah Ema harita, jadi ras kana dasar-dasar atikan. Paédagogik téa cék légégna mah. Pan heueuh, cenah geuning ceuk nu haratam kana soal atikan, ngatik ngadidik téh mun hayang nerap aya tapakna mah kudu didasaran ku kanyaah-kaasih (nu disebut prinsip kasih sayang téa).

            Paingan atuh baheula, asa can kungsi ngadéngé Ema jeung Abah nyarékan ka kuring saréréa. Padahal soal bangor tolohéor mah sarua waé, boa aya onjoyna ti barudak ayeuna. Jaba uruseun jeung atikeun kolot baheula mah lain saeutik ari sawelas mah, pasti sawelas pasipatan nu lain sanghareupaneun méméh mumuluk.

Enya Ema, ninina barudak, sainget kuring kawasna dipahing pisan maké jeung tumanya ka budak ku kekecapan ”arék jaradi nanahaon maranéh téh?” Har, pan tugas kolot nungtun nuyun sarta ”nyitak” pikahareupeun barudak mah, nya?                 Ninina barudak, ka saréréa téh teu weleh ngabasakeun kasép, bageur, lucu, pinter, soléh; sanajan papalingpang jeung kanyataan budak nu sabenerna. Jeung karasana téh jajauheun nyungkun, da pastina kaluar tina dasar ati nu wening bari diimplik-implikan ku pangharepan jeung mudah-mudahan. Boa-boa dina sajeroning nyebut bageur, lucu, pinter, jeung soléh téh dibarengan ku jiad pangdo’a: ”mudah-mudahan sing tinekanan sareng ngabuktos, Gusti barudak abdi teh jaranten jalmi sakumaha abdi ngabasakeun ka maranéhna”

            Nu matak dicaritakeun deui téh lain ku nanaon. Sugan wé jadi ”ubar puruluk” keur sobat-sobat papada guru utamana keur kuring nu nyaritakeunana. Da nyata geuning, kolot baheula mah éstu teu sagawayah dina saréngkak aparipolah téh, kaasup dina nyarékan budak gé maké dadasar élmu. Ku ayana méré sarupaning pangharepan, mudah-mudahan jadi hiji kasadaran. Guru, nu matak dibenum maké bisluit ogé pan ngabogaan pancén nu jéntré témbong tina sakur ihtiarna anu teu kuméok saméméh dipacok.

            Mudah-mudahan barudak urang sing jaradi jalma nu pikareueuseun sepuhna, nyakitu deui sepuh-sepuh urang nu tos kageuleuhan kakeumeuhan sing natrat tapak lacak amalna, margi tos ngantunkeun pituduh amalkeuneun urang. Amin.***

Nu nulis alumnus pasantrén Al-Machfudiyah

Ciaul - Kota Sukabumi