Dalilut

D A L I L U T 

 

Ku Endan Sukanda 

 

 

 

            Aya ku matak réhé jeung pikaéraeun saréréa, kajaba meureun keur maranéhna mah. Tibatan éra mah malah asa meunang, atuh tumerapna asa jadi pang-akangna. Enya, maranéhna anu sok papaséaan waé. Teu kapalang deuih, kajadian paséana disorot kaméra ti-vi kalayan dilalajoanan ku balaréa sanagara, masarakat anu marilih kalayan ménta diwakilan ku maranéhna. 

            Saha téa atuh anu sok kitu peta téh? Ah, teu kudu dibéjér béaskeun bisi aréraeun anggota DPR. Saleuheung lamun ragot paraséana téa pikeun merjoangkeun nasib rahayat anu katalangsara. Matak réhé da kanyataanana geuning ngan sawates merjoangkeun balad atawa baraya-barayana anu sapaham. Sanajan teu sakur anggota DPR purunyus kitu, tapi teu kaasup saeutik deuih anu petana kawas kitu téh. Oknum, cenah geuning di instansi naon waé ogé aya minangka barébédanana, ngan asal ulah loba teuing wé anu kaasup oknumna… 

            Jadi inget waktu keur diajar ngaliwet di hiji pondok. Harita wawanohan jeung anu disebut élmu manték atawa mantiq. Élmu manték atawa logika, tujuanana taya lian supaya anu ngalap éta élmu bisa mikir kalayan lempeng (logis & rasional). Sanajan ari hujjatul’ Islam imam al-Gozali mah ngaharamkeun lamun urang ngaheulakeun manték tibatan kaimanan atawa akidah, lantaran numutkeun anjeunna loba pisan masalah kaimanan anu teu bisa dilogikakeun. Tapi, ari keur latihan sawala mah, utamana keur ngasah kaparigelan dina mikir logis & rasional santri-santri harita ku Mama Ajengan di pasantrén kuring sok digugulukeun. Malah diasupkeun kana agénda kurikeuleum, mun ceuk istilah ayeuna mah. Dina ngalarapkeun éta élmu, diantarana digunakeun pikeun diajar ngayakeun sawala. Diskusi téa ceuk basa populérna mah anu cenah geuning mun maké basa légég diskusi atawa sawala téa taya lian ti reasoning counter reasoning atawa alesan diadu jeung alesan pikeun nimukeun hiji kasaluyuan dina widang kaélmuan atawa masalah anu keur disanghareupan sarta merlukeun jalan kaluar masalahna. 

            Tangtu waé diskusi atawa sawala mah lain debat kusir anu didadasaran ku paheuras-heuras genggerong. Sing saha anu genggerongna pangheurasna, éta anu bakal kaluar jadi pinunjul. 

            Kamatengan jiwa atawa méntal (méntal maturity) diantarana bisa katangén tina carana hiji jalma ngasongkeun pamadegan dina sawala. Aya nu sok neugtreug mageuhan pamadegan sorangan, sanajan papalingpang jeung kalajiman atawa logika. Nu penting pikeun inyana mah asal meunang dina sawala pikeun nyugemakeun ”égo” atawa libido ngamalirkeun kadugalan. 

            Pokona, dina latihan sawala mah anu bisa mertahankeun pamanggih kalayan disaluyuan ku pamilon, lantaran pamanggihna téa asup akal atawa logika kalayan rasional, nya manéhna anu unggul dina sawala mah. Sabalikna ti éta, lamun aya pamilon anu keukeuh peuteukeuh merekedeweng, lain tempatna pikeun dilayanan. Sabab lamun saruana, bakal kajadian béntrok awak paséa atawa gelut. 

            Asa ngalangkang deui dina ingetan, anu pangmahérna sawala mah taya lian ti Kang Zaéni. Lain waé ku sabab si akang mah jadi wakil Lurah Pondok, tapi kayungyun ku sikep dina nepikeun pamanggih katut pamadeganana. Ayem sikepna, jéntré nepikeun pamadegan tapi bari jeung keuna kana mamaras rasa jeung haté jalma sakur anu miluan sawala. Sajaba ti ngagunakeun pikiran anu beresih, referensi-na kawilang kumplit, lain waé ngagunakeun “kitab konéng” tapi buku-buku ilmiah widang paélmuan anu lega ambahanana. Bawaning ku kataji, sanajan Kang Zaéni mah santri tulén, dina harti teu dibarengan ku sakola pormal, tapi pikeun kuring mah gaya jeung carana sok dijadikeun rujukan upama sakalina ngiluan aub dina pakumbuhan diskusi atawa sawala. 

            “Ulah pisan, euy urang boga pamadegan yén anu panggagahna téh anu meunang waé dina gelut. Inget kana dawuhan Kangjeng Nabi Muhammad SAW, basa saréngséna perang Badar anu kaasup perang pangrongkahna dina sajarah umat Islam mah. Nalika para sohabat jaligrah sabab geus mampuh nalukkeun musuh nu pangrohakana, dawuh Rosul harita, ulah poho yén aya kénéh musuh anu leuwih rohaka anu kudu ditalukkeun, nyaéta hawa napsu.  Manakomo dina sawala mah, da séjén deui lingkupna. Matak ana mah sok kabita ku énté-énté atawa antum anu masantrénna dibarengan ku tolabul élmu di sakola pormal. Asal rancagé dina makéna, élmu antum Insya Allah bakal masagi...,” ceuk Kang Zaéni basa kuring ngahaja ngajak ngobrol di kamar kobongna. 

            Pan heueuh, kitu kuduna mah saperti ceuk pamanggih Kang Zaéni. Maksud téh lantaran kuring mah masantrén téh dibarengan ku sakola, kuduna mah leuwih masagi dina diskusi, leuwih paham dina sawala. Tapi geuning nyatana mah teu bisa-bisa waé… 

            Da jeung enyana, moal aya jalma anu ngarasa kataji ka jalma anu mutuskeun hiji perkara ku jalan gelut, nulak cangkéng dina irung asa aing panggagahna. Sabab, ari rék gelut mah pantesna dina pakalangan anu geus disayagikeun pikeun éta kaperluan. Béda pisan jeung dina pakumbuhan sawala, anu nonjolkeun kapunjulan widang logika. Ari nu béda téa pan hartina teu sarua, patukang tonggong kawas bédana embé jeung kuda… 

            Anu maos ogé tangtu pada apal, di sarakan urang kiwari loba pisan anu paheuras-heuras genggerong mertahankeun pamadegan. Teu saeutik anu boga pamadegan bari merekedeweng, nu penting mah mun kasoran dina sawala bisa diteruskeun kana paunggul-unggul widang séjén. Biwir ngawet tikekereket, peureup ngeupeul sabek-bekeun mahala batur. Tah, jalma anu dina sawala sok kieu peta, ceuk istilah Kang Zaéni mah kaasup sawala dalilut, éléh dalil diteruskeun ku… gelut.  Beu!  

*

Nu nulis alumnus pasantrén Al-Machfudiyah

Ciaul - Kota Sukabumi